Toen de bossen kurkdroog waren, kwamen de bosbranden (die Lytton wegvaagden). Van Noord-Californië tot Noord-BC werden de records elke dag gebroken.

De extreme temperaturen waren ongekend, maar de weermannen hadden een soort verklaring: een 'hittekoepel' die hete lucht lange tijd in hetzelfde gebied vasthield terwijl de hitte bleef stijgen.

Verder speculeerden zij niet, omdat dit hen op een nieuwe en onbewezen hypothese zou brengen, maar veel meteorologen weten dat dit onze eerste glimp zou kunnen zijn van een nieuw normaal waarin dodelijke hittegolven regelmatige gebeurtenissen worden.

De voorgestelde naam voor deze nieuwe, langdurige superhete periodes is "wave-7" of "wave-5", omdat de hittegolven gelijktijdig toeslaan in verschillende grote regio's rond de planeet. "Wave-7", de meest waarschijnlijke kandidaat in dit geval, treft West-Noord-Amerika, West- of Centraal-Europa, en West-Azië allemaal tegelijk.

Golf-7 is nog steeds een hypothese, geen bewezen feit, maar eind juni hadden we precies dat patroon van extreme hitte.

De temperaturen lagen in het midden tot de hoge 40° in het westen van Canada en het Amerikaanse noordwesten van de Stille Oceaan gedurende vier opeenvolgende dagen.

De temperaturen in West- en Centraal-Europa waren zoals gewoonlijk niet zo extreem, maar in Centraal-Europa en de Balkan liepen ze op tot 35-40° (plus een killer tornado in de Tsjechische Republiek, en de Middellandse Zee is 3°-5°C warmer dan normaal).

En in West-Azië bereikte de hitte het midden van de 40°C in het grootste deel van Pakistan en de hoge 30°C in heel Siberië, met pieken van 48°C in Jacobabad en Verkhoyansk. (De laatste ligt op de poolcirkel).

Dergelijke recordtemperaturen in de zomer waren voorzien als gevolg van de opwarming van de aarde, maar er werd pas over een tiental jaren voorspeld dat ze zouden komen. De klimaatmodellen zijn goed in grote getallen zoals de gemiddelde GLOBALE temperatuur, maar nog niet goed in regionale effecten, dus het "golf"-patroon kwam als een complete verrassing.

Zodra zich echter een nieuw patroon voordoet, zitten de klimaatwetenschappers er bovenop. Zij kenden de werking van de straalstroom al; zij hoefden alleen maar uit te zoeken hoe de toevoeging van veel warmte aan het systeem de zaken zou veranderen.

Het kan allemaal te maken hebben met de straalstroom, een hogesnelheids-"rivier" van lucht die van west naar oost rond de planeet waait. Vroeger stroomde deze zo snel en recht dat lijnvliegtuigen die oostwaarts vlogen, een uur van hun oostelijke trans-Atlantische en trans-Pacifische vluchten afhaalden door erop mee te liften. Maar nu doen ze dat niet meer zo vaak, omdat de straalstroom langzamer is geworden en nu alle kanten op gaat.

Hij is vertraagd omdat hij zijn energie haalt uit het temperatuurverschil tussen de Arctische luchtmassa en de veel warmere lucht van de gematigde zone. In feite is de straalstroom de grens tussen die twee. Maar het noordpoolgebied warmt twee keer zo snel op als de rest van de planeet, zodat het temperatuurverschil - en de hoeveelheid beschikbare energie - kleiner is dan voorheen.

Naarmate de straalstroom langzamer gaat, kronkelt hij in steeds grotere lussen, als een grote, langzaam stromende rivier die een vlakte doorkruist. Deze enorme lussen - 'Rossby-golven', zoals ze worden genoemd - hebben de neiging om voor lange tijd 'vast te zitten'. Sommige trekken Arctische lucht ver naar het zuiden en houden het daar, zoals de Grote Vorst van afgelopen winter in Texas. Andere trekken warme zuidelijke lucht verder naar het noorden dan normaal, zoals vorige maand - en ook die blijven lang hangen.

De twee soorten lussen wisselen elkaar af langs de noordelijke straalstroom, de hele weg rond de planeet, als kralen aan een ketting. Elke tweede lus is "heet" wanneer dit patroon zich voordoet, zodat hittegolven synchroon zouden verlopen in verschillende continenten - zoals nu het geval lijkt te zijn.

Dit is allemaal vrij nieuwe wetenschap, en nog steeds voor discussie vatbaar. Maar in de afgelopen twee decennia heeft hetzelfde patroon van zeven gestagneerde pieken en dalen boven dezelfde regio's - "golf-7" - zeven keer meer dan twee weken geduurd. Vóór 2000 kwam het nooit voor.

Als de 'golf'-hypothese juist is, zullen deze dodelijke hittegolven vaker voorkomen op het noordelijk halfrond naarmate de temperaturen in het noordpoolgebied stijgen en de straalstroom vertraagt, en zich soms uitstrekken over het hele gebied van breedtegraad 30°NB tot breedtegraad 60°NB.

Ooit dachten we dat ernstige opwarming de rijke landen van de gematigde zone pas veel later zou treffen dan de tropen en subtropen, maar dat zou wel eens verkeerd kunnen uitpakken. We hebben nu al dodelijke hittegolven met een gemiddelde temperatuurstijging van slechts +1,1° C. Die zal zeker oplopen tot minstens +1,5° C, zelfs als we vanaf nu alles goed doen.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer