Laurent Binet denkt van niet. De roman "Beschavingen" van de Franse schrijver, die meteen na zijn publicatie in 2019 prijzen begon te winnen, is nu in het Engels vertaald en biedt een alternatieve geschiedenis waarin de Inca's en de Azteken Europa veroverden. Het is fictie, natuurlijk, maar het zet je aan het denken.

Binet begint 1000 jaar geleden met de Vikingreizen naar 'Vinland' (Newfoundland), een interessant historisch feit dat geen bekende impact had op de rest van de wereld. Maar in Binet's versie vaart één groep Vikingen helemaal langs de kust en langs de Amazonerivier, om uiteindelijk een inheemse indianengroep te veroveren en met hen te trouwen.

Dit is het belangrijkste plotelement, want deze verdwaalde Vikinggroep geeft de plaatselijke bevolking niet alleen de techniek om ijzeren werktuigen en wapens te maken. Zij geeft de inheemse Amerikanen ook alle Euraziatische sneldodelijke ziekten: pokken, cholera, influenza, builenpest, tyfus, enz.

De eerste generaties inheemse slachtoffers sterven massaal, maar 500 jaar later hebben hun nakomelingen dezelfde immuniteit als de Europeanen. Dus wanneer Columbus in 1492 in het Caribisch gebied opduikt, is de plaatselijke bevolking even goed bewapend als zijn bemanning, wordt ze niet ziek, en eten ze de Europese ontdekkingsreizigers op als lunch (metaforisch, natuurlijk).

Dan laat een verbannen Inca ex-monarch in Cuba zijn mannen Columbus' schepen ombouwen, bouwt er zelf een paar, en gaat op weg naar Europa om te zien wat hij kan veroveren of stelen. Er volgt een picaresk verhaal waarin een bende van 300 Inca-'conquistadors' eerst de koning van Spanje omverwerpt en vervolgens, op bescheiden wijze versterkt door andere Inca-avonturiers, ook Italië, Duitsland en de Nederlanden verovert.

De Engelse koning Hendrik VIII, die zijn 24-jarige huwelijk met Catharina van Aragon niet door de paus kan laten annuleren om met Anne Boleyn te kunnen trouwen, verlaat het christendom en verklaart zichzelf tot de plaatselijke vertegenwoordiger van de Zonnegod. In plaats daarvan wordt Frankrijk veroverd door de Azteken, en iedereen leeft nog lang en turbulent.

Er is genoeg om de toevallige lezer te amuseren. Francisco Pizarro, de veroveraar van Peru, wordt de persoonlijke vertrouwenspersoon van de Inca koning Atahualpa, heerser over het grootste deel van Europa. De Azteken zijn ontzet over de manier waarop de christenen hun mensenoffers (de ketters) levend verbranden in plaats van hun hart eruit te snijden zoals verstandige mensen doen. En ga zo maar door.

De boodschap lijkt te zijn dat de inheemse Amerikanen, als ze de kans hadden gekregen, iets aardiger en meer verlichte imperialisten zouden zijn geweest dan de Europeanen die die rol in de echte geschiedenis vervulden. Dat kan waar zijn, maar het is niet erg relevant, omdat het hele scenario volkomen ongeloofwaardig is.

Niet veel in de geschiedenis is onvermijdelijk, maar de verovering van de Amerika's was dat wel. Het hadden de Chinezen of de Moslims kunnen zijn in plaats van de Europeanen, maar welke van de oudere Euraziatische beschavingen de Amerika's ook als eerste bereikte, het was onvermijdelijk dat zij de plaatselijke, jongere beschavingen zouden verdringen.

Het probleem was de biologische kwetsbaarheid van de bevolkingen van de "Nieuwe Wereld" voor mensen uit de "Oude Wereld", en Binet's idee om Groenlandse Vikingen per ongeluk immuniteit te laten schenken aan de Nieuw-Wereldbewoners 500 jaar voor Columbus werkt gewoon niet. De toenmalige nieuwe nederzettingen op Groenland waren zo ver van Europa, zo klein, en zo zelden bezocht dat ze zelf geen blijvende immuniteit hadden.

Bovendien werden hun verkenningen in Newfoundland en rond de Golf van St. Lawrence ondernomen in de hoop een of andere waardevolle grondstof te vinden die zij met IJsland en Noorwegen konden verhandelen in ruil voor al die dingen die zij zelf niet konden produceren.

Zodra de Groenlandse Vikingen iets vonden dat dichter bij huis voldeed - ivoor van walrussen en narwallen uit Disko Bay aan de noordwestkust van Groenland - sloten zij de basis op Newfoundland en staakten zij hun vaart naar het westen. Het idee dat ze ooit het Caribisch gebied, laat staan het Amazonegebied, konden bereiken is absurd.

De bevolking van de Nieuwe Wereld bedroeg in 1500 waarschijnlijk zo'n 50 miljoen mensen, voornamelijk woonachtig in de grote maar relatief nieuwe massabeschavingen. Die bevolking daalde met ongeveer 90% in de volgende eeuw. Er werden zoveel boerderijen verlaten dat de temperatuur wereldwijd daalde (de 'Kleine IJstijd') omdat de bossen weer aangroeiden en enorme hoeveelheden kooldioxide opnamen.

Wat doodde die 45 miljoen vermisten? Misschien stierven er een miljoen door toedoen van de Europese indringers, maar de overgrote meerderheid werd het slachtoffer van de Euraziatische sneldodingsziekten. Als de Chinezen eerst de Stille Oceaan waren overgestoken en Amerika hadden bereikt, zou het resultaat precies hetzelfde zijn geweest. Die beschavingen waren verdoemd.


Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer