Maar het oorspronkelijke verhaal heeft nog steeds benen. De uitbarsting is nu meer dan twee weken oud, maar de explosies en lavastromen nemen nog steeds toe. Een deel van de hoofdkegel van Cumbre Vieja ('oude top') is afgelopen weekend ingestort.

La Palma en zijn buur El Hierro, de meest westelijke eilanden van de Canarische Eilanden, zijn zo vulkanisch dat soortgelijke instortingen van kegels in de afgelopen miljoen jaar ongeveer de helft van hun bovenwatermassa hebben weggenomen. De grootste aardverschuiving, ongeveer een half miljoen jaar geleden, heeft naar schatting 200 kubieke kilometer rots in de Atlantische Oceaan gestort. Dat is de waarde van een hele berg.

De vulkanen verbouwen de eilanden ook voortdurend, dus enorme aardverschuivingen zijn een normaal onderdeel van hun geologie. Er zijn er minstens tien geweest in de afgelopen miljoen jaar. Daarom antwoordde de vulkanoloog Joan Martí op de vraag of de flank van de Cumbre Vieja in zee zou kunnen glijden en een enorme tsunami zou kunnen veroorzaken, dat "het mogelijk is, maar niet waarschijnlijk".

De kans is groot dat het deze keer niet gebeurt, omdat Cumbre Vieja sinds het begin van de metingen gemiddeld één keer per eeuw is uitgebarsten en er zich daar al minstens 125.000 jaar geen grote aardverschuiving heeft voorgedaan.

Maar uiteindelijk zal er weer een instorting zijn op La Palma en dan een tsunami, misschien morgen, misschien over 100.000 jaar of zo. Dat is hoe deze eilanden werken. Wat we niet weten is de grootte en de reikwijdte van de resulterende tsunami.

Het oorspronkelijke wetenschappelijke artikel dat waarschuwde voor een mogelijke mega-tsunami vanaf La Palma werd geschreven door Steven Ward en Simon Day in 2001. Zij schatten dat de reusachtige golven die door een instorting van de flank zouden worden gegenereerd de Marokkaanse en Spaanse kusten in twee tot drie uur zouden treffen, en het helemaal over de Atlantische Oceaan zouden maken om de Braziliaanse, Amerikaanse en Canadese kusten in negen uur te treffen.

De golven van de tsunami zouden eerst honderden meters hoog zijn, maar zouden waarschijnlijk nog maar honderd meter hoog zijn tegen de tijd dat ze Spanje bereiken, en misschien nog maar 25 meter wanneer ze de Noord-Amerikaanse kust van Florida tot Newfoundland treffen. Maar dat is nog steeds veel.

Het hoogste punt in Zuid-Florida ligt slechts ongeveer 25 meter boven het (normale) zeeniveau. Langs de 3.500 km lange oostkust van Noord-Amerika is er genoeg laaggelegen land, inclusief stadscentra, om te garanderen dat heel veel mensen zouden omkomen.

Althans, zo schatten Ward en Day - waarop andere wetenschappers onmiddellijk kwamen aandraven met het argument dat zij de geologie verkeerd hadden, of de vulkanologie, of de snelheid waarmee tsunamigolven over lange afstanden hoogte verliezen. Zo werkt de wetenschap: een groep onderzoekers komt met een nieuw idee, en anderen proberen het onderuit te halen.

In de publieke opinie en de media werd dit idee onderuitgehaald, en sommige berekeningen van Ward en Day waren zeker aanvechtbaar. Wat de media hebben gemist is dat alle basisfeiten juist waren: de relatief frequente enorme aardverschuivingen (gemiddeld één per 100.000 jaar op de Canarische Eilanden), de daarop volgende tsunami's, en de immense schade die zij aanrichten.

De kans dat deze specifieke vulkaanuitbarsting een mega-tsunami zal veroorzaken is minder dan één op honderd, misschien één op duizend. Zelfs indien een tsunami van La Palma het Amerikaanse continent zou bereiken, zou de golfhoogte minder dan een meter bedragen. Maar het risico van onvoorspelbare, levensveranderende gebeurtenissen is reëel.
.
Wij kunnen niets doen aan instortingen van de flanken op vulkanische eilanden behalve een goed waarschuwingssysteem hebben, maar die komen alleen voor op de Hawaï-eilanden, de Canarische Eilanden en de Indonesische archipel. Dan zijn er nog asteroïde inslagen, wereldwijde plagen en nucleaire winters, natuurlijk, maar laten we het bij vulkanen houden.

Net ten oosten van de Rocky Mountains in het midden-westen van de Verenigde Staten, heeft Yellowstone drie langdurige 'superuitbarstingen' gekend: 2,1 miljoen, 1,3 miljoen en 631.000 jaar geleden.

Elke keer bedekte het de omliggende staten met vulkanische as van een meter dik, bedekte het het hele continent met genoeg as om de meeste groene planten te doden, en stuwde het meer dan duizend kubieke km. verpulverd gesteente en gas de atmosfeer in.

Dat blokkeerde een groot deel van het binnenkomende zonlicht gedurende de volgende zes tot tien jaar en veroorzaakte een "vulkanische winter", met een 3 of 4°C lagere gemiddelde wereldtemperatuur. Als dat vandaag zou gebeuren, zou dat wereldwijd leiden tot misoogsten en massale hongersnood.

Er zijn in de geschiedenis van de wereld ten minste 47 van dergelijke "super-erupties" geweest.


Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer