Stress is een normaal en vaak gezond deel van het mens-zijn - het houdt ons gedreven, alert en ontvankelijk - en er zijn momenten waarop de niveaus natuurlijk zullen pieken: de haast voor een vakantie, een familielid dat ziek wordt, het werk dat moeilijk is.

Maar als stress een standaardinstelling lijkt te zijn in plaats van iets dat komt en gaat, zou het dan de moeite waard zijn om na te denken over de rol die wij in dat plaatje spelen?

Het idee dat je verslaafd bent aan stress klinkt op het eerste gezicht misschien belachelijk, of erg onbehulpzaam als je je overweldigd en machteloos voelt. Er zitten echter veel lagen aan dit idee, en het is eigenlijk heel logisch als je het uit elkaar haalt.

Op stress ingesteld

Eerst en vooral - stressverslaving herkennen gaat niet over de schuld bij jezelf leggen. Therapeut en lid van de Counselling Directory John-Paul Davies zegt dat het nuttig is om te kijken naar de manier waarop onze hersenen zijn "ingesteld om zich zorgen te maken en in overlevingstoestand te gaan".

Stress gaat gepaard met een chemische reactie - maar naast cortisol en adrenaline, "laat stress ook dopamine vrijkomen en dat is een chemische stof die beloont," legt Davies uit, "dezelfde chemische stof die mensen krijgen van lichaamsbeweging, alcohol of seks, dus dat is waar het echt interessant wordt."

Dus hoewel we stress als onprettig ervaren, kunnen onze hersenen die chemische beloning wel degelijk opwekken - en de drang om daarmee door te gaan kan groot zijn.

Stress als afleiding

Omgaan met stressvolle dingen is misschien moeilijk en vervelend, maar kan het ons een handig excuus geven om andere dingen niet aan te pakken? We kunnen zo goed zijn in het vermijden van moeilijke dingen, dat we vaak niet eens doorhebben dat we het doen.

Psychotherapeut en woordvoerder van de UK Council for Psychotherapy Dr. Dwight Turner merkt op dat toen het leven tot stilstand kwam tijdens de lockdown, velen van ons geconfronteerd werden met de realiteit dat we met onszelf moesten zitten zonder onze gebruikelijke afleidingen - en dat kan ongemakkelijk zijn!

"Dat kan verband houden met hoe we naar iets anders grijpen om stress te bereiken of ons bezig te houden met een stressvol leven, om onszelf weg te houden van andere dingen, bijvoorbeeld een sterfgeval of wat dan ook," zegt Turner. "Stress in die zin kan behoorlijk verslavend worden als een middel om onszelf te redden van het moeten zijn in een moeilijk gevoel situatie."

Stress kan ook heel bekrachtigend zijn

Stress wordt ook vaak in verband gebracht met dingen als te hard werken, jongleren met veel borden, of altijd klaar staan om te helpen met de laatste crisis van je familie - allemaal dingen die erg validerend en behulpzaam kunnen zijn in termen van het bereiken van bepaalde resultaten en het behoud van ons gevoel van identiteit als succesvolle, zorgzame, productieve mensen.

"Ook al zijn we overwerkt, werken we de hele dag en hebben we een gezin thuis of wat dan ook, toch zijn er bepaalde identiteiten die een rol kunnen gaan spelen waardoor we ons gevalideerd voelen. We krijgen een gevoel van wie we zijn in dat opzicht," zegt Turner.

Ook stress kan een belangrijke rol spelen bij het bereiken van doelen en succes. "Mensen met veel stress kunnen op een gegeven moment een burn-out krijgen, maar tot dat moment kunnen ze heel productief, gewetensvol en perfectionistisch zijn, dus er is een grote winst in termen van werk mogelijk," merkt Davies op. "Daar zit een beloning in, qua status en financieel."

Dus, wat is het probleem?

Geen van de hierboven genoemde dingen is inherent 'slecht'. Het is wanneer de balans te lang doorslaat dat dingen problematisch kunnen worden. Verslaafd zijn aan stress kan ons in een lus houden van te lang in die 'vecht of vlucht' chemische reactie, waar het chronisch wordt en begint invloed te hebben op onze fysieke en emotionele gezondheid.

Als we gestrest zijn omdat we te veel doen, kan dat volgens Turner "later heel nadelig zijn, omdat het kan leiden tot een burn-out, en daar kunnen problemen ontstaan. Vooral wanneer we bijvoorbeeld niveaus bereiken waarop mensen niet echt zeker weten wie ze zijn buiten hun werk, en ze zichzelf de grond in hebben gewerkt."

Het kan zich ook in onze relaties manifesteren en ons afbreken: "Als iemand voortdurend in die stress-toestand verkeert, kan hij geïrriteerd, angstig, boos en ongeduldig zijn, en die dingen hebben de neiging om relaties en interacties met andere mensen in de weg te staan," zegt Davies. "En als je te lang in die toestand verkeert, schakelt het systeem ook uit, omdat het slechts bedoeld is om tijdelijk te zijn. Dan kun je gevoelens van hopeloosheid, hulpeloosheid, die meer depressieve tekenen ervaren. Apathie, moeite om van ontspanning te genieten en helemaal niet meer kunnen ontspannen."

Hoe komt het dat wanneer we eindelijk de kans krijgen om te gaan zitten en uit te schakelen, we dat niet kunnen? Davies denkt dat het "het ongemak is van het niet krijgen van dopamine uit stressvolle situaties, en we zetten dat om in schuld en schaamte en noemen onszelf genotzuchtig of lui". Bovendien zijn velen van ons opgegroeid in een omgeving "waar zitten en nadenken 'niets doen' was, terwijl ze iets productiefs moesten doen", voegt hij eraan toe. "Dat kan er ook toe leiden."

De cyclus doorbreken

Dus, zou jij een stressverslaafde kunnen zijn? Vraag je je af hoe je het kunt verhelpen? Een transformatie van de ene dag op de andere is waarschijnlijk niet realistisch - of noodzakelijk - en dat is OK. In plaats van de druk op jezelf op te voeren, kan het helpen om je ervan bewust te zijn dat dit heel normale menselijke mechanismen zijn, en dat het moeilijk is om patronen te veranderen. Het feit dat we een beloning van de hersenen krijgen voor [stress hebben], en het feit dat het moeilijk is om patronen te veranderen - al deze dingen zullen mensen hopelijk helpen om empathie voor zichzelf te hebben en aardig voor zichzelf te zijn," zegt Davies.

Niet alleen is het leven leuker als we onszelf niet afstraffen, Davies gelooft dat zelfmededogen effectiever is om verandering te bewerkstelligen dan te proberen onszelf er toe te slaan. Het zenuwstelsel kalmeren is ook belangrijk om stress weer in balans te brengen - en als gaan zitten om te mediteren te veel is, probeer dan vormen van "actieve meditatie" te vinden.

"Activiteiten zoals koken, tuinieren, zelfs lichaamsbeweging zoals een lichte jogging, de natuur in gaan," zegt Davies. "Activiteiten die echt kalmerend werken, maar [waarbij je] je ook levendig voelt."

Voor degenen die moeite hebben om te ontspannen, stelt hij voor om het onderdeel te maken van je dagelijkse to-do lijst - schrijf het erop als een taak om af te vinken - omdat dit taak-georiënteerde hersenen zal behagen. En Turner zegt dat het absoluut prima is om babystapjes te nemen.