Zand in Portugal is een alomtegenwoordige korrelige substantie die een basisgrondstof is die wordt gebruikt bij allerlei fabricageprocédés, van glazen gebruiksvoorwerpen tot elektronische apparatuur. Het komt voor in een verscheidenheid van natuurlijke kleuren en de consistentie kan worden gewijzigd door toevoeging van klei, oliën en harsen wanneer het bijvoorbeeld wordt gebruikt in mallen voor het gieten van metalen.

In de bouw bestaat het standaardmengsel voor beton uit één deel cement, twee delen zand en vier delen toeslagstoffen. Het is ook een essentieel ingrediënt voor asfalt, verf, voetbalvelden, golfbanen en funderingsmateriaal voor paden.

De zandvoorraden zijn grotendeels verkregen door het baggeren van riviermondingen en stranden, terwijl een kleine hoeveelheid M-zand kunstmatig is geproduceerd door het vergruizen van rotsen. Inland formaties van zandruggen markeren de loop van voormalige waterwegen. Ze variëren in grootte van een paar honderd meter tot enkele kilometers en vormen over het algemeen grondwatervoerende lagen die de vegetatie, zoals eucalyptus en cipressen, in stand houden.

Tot halverwege de 20e eeuw vormde de zandwinning voor dit brede scala van toepassingen geen groot milieuprobleem, maar de explosieve toename van de vraag als gevolg van de verplaatsing van de bevolking naar de kustgebieden en de uitbreiding van de daarmee samenhangende handel en industrie, vormt een steeds grotere bedreiging voor een kustlijn die altijd al erosie heeft gekend.

Uit oude kaarten en zeekaarten blijkt dat een derde van de 648 km lange kust van Portugal in de periode van zestig jaar tot 2010 ernstig is aangetast, waarbij de hoogwaterlijn zich jaarlijks tussen 0,5 en 9,0 meter terugtrekt, wat neerkomt op een totaal verlies van 1 313 hectare. De regio Caparica is een van de zwaarst getroffen regio's, waar gebouwen aan de waterkant en landbouwgrond zijn verwoest. Een groot deel van dit verlies kan worden toegeschreven aan getijdenstromingen en de overheersende noordwestenwind, waardoor beschoeiingen, promenades en andere opgerichte barrières zijn overwonnen.

Maar sinds 2010 zijn de directe gevaren van de klimaatveranderingen duidelijk geworden: een stijgende zeespiegel, veranderingen in de intensiteit en de richting van de heersende winden, de dreiging van vulkanische activiteit onder water en de daaruit voortvloeiende tsunami's zullen allemaal samen de beweging van sedimenten en dus de kenmerken van onze stranden, kliffen en havens veranderen. Het is dan ook van vitaal belang dat beperkingen worden ingevoerd die de nieuwbouw in kustgebieden beperken, maar het herstel van oudere gebouwen aanmoedigen om deze in de eerste plaats door Portugese burgers te laten bewonen (vooral in het verwaarloosde binnenland) en aldus deel uit te maken van een gestabiliseerde en uiteindelijk gereduceerde maar standvastige bevolking die haar Portugees karakter zal bewaren.