In maart 2004 publiceerde het Instituto Geológico e Mineiro een uitgebreide analyse, getiteld "Lithium Potentialities in Northern Portugal", die essentieel is voor iedereen die de complexiteit wil begrijpen van de netelige situatie waarin de Portugese regering zich nu bevindt.

In die tijd werd jaarlijks gemiddeld 9.500 ton petalietlithiumerts in verschillende kwaliteiten geproduceerd en grotendeels uitgevoerd naar Europese verwerkende bedrijven die metalen zoals magnesium toevoegden om legeringen te maken. Deze konden vervolgens worden gebruikt bij de fabricage van keramiek, bewapening (zowel conventioneel als nucleair) en in de snel groeiende elektronica-industrie met de nadruk op communicatie. Het werd ook gebruikt in geneesmiddelen voor de behandeling van kwalen zoals manische depressie en hallucinatie, wat misschien ten dele kan worden toegeschreven aan het overmatig gebruik van smartphones en de sociale media van het internet.

Tegen 2020 zou Portugal 13% van de Europese aankopen voor dit lichtste metaal en de vele toepassingen ervan voor zijn rekening nemen - vooral de explosieve groei van de behoefte aan accu's om de verbazingwekkende groei van de volledig elektrische auto-industrie te voeden.Ter voorbereiding van deze onvermijdelijke expansie van de lithiumexploitatie heeft de regering commerciële belangengroepen opdracht gegeven een nieuw onderzoek in te stellen naar potentiële vindplaatsen ter aanvulling van dat van het instituut. Via een buitengewone procedure werd de verantwoordelijkheid hiervoor uitsluitend toevertrouwd aan Savannah Resources PLC, een in Groot-Brittannië gevestigd bedrijf waarvan de aandelen vrijwel volledig in handen zijn van financiers en ondernemers uit Oman. Het bedrijf wordt geleid door een Australische ex-advocaat-directeur en een Portugese deskundige op het gebied van public relations, die samen fijnzinnig geformuleerde rapporten en persberichten hebben opgesteld om ons ervan te overtuigen dat de exploitatie, in een eerste fase, van acht locaties in Noord-Portugal onnoemelijk veel voordelen voor de economie zal opleveren en de Europese bijdrage aan de wereldwijde strijd om de toekomstige decadentie ten gevolge van de effecten van de klimaatverandering een halt toe te roepen, zal vergroten. Dit bedrijf lobbyt nu angstvallig bij de regering voor snelle beslissingen over de toekenning van concessies die geldig zijn tot uitputting en die de overdracht aan anonieme buitenlandse belangen niet verbieden die de grote potentiële rijkdom zullen delen of de "schat" voor hun eigen specifieke doeleinden zullen aanwenden.

Onlangs is bekendgemaakt dat een terrein in het industriepark van Setubal is uitgekozen voor de bouw van een enorme raffinaderij voor de verwerking van lithiumerts, dat een zorgvuldige behandeling vereist vanwege de giftigheid en de vluchtige ontvlambaarheid ervan. Nadere bijzonderheden over de veiligheidseisen, de tewerkstelling van gespecialiseerd personeel en de bestemming van het produkt moeten nog worden verstrekt, maar bekend is dat het project eigendom zal zijn van en geëxploiteerd zal worden door Galp en de Zweedse batterijontwikkelaar Northvolt AB, een consortium van BMW, Volkswagen, Folksam-verzekeraars en Goldman Sachs. Financiële steun is toegezegd door de Europese Investeringsbank.

De ontginning van de minerale rijkdommen van West-Iberië en met name in de historische gebieden Lausitz en Galicië is sinds het neolithicum de ruggengraat van de regionale economieën geweest. De Romeinse ingenieurs waren bijzonder deskundig en controleerden de ontginning via hun legioencommandanten door plaatselijke concessies te verlenen voor de productie van goud en zilver, die bijna volledig als tribuut naar het keizerlijke Rome werden gezonden. Koper, tin, brons en ijzer vormden de plaatselijke metallurgie voor export of binnenlands gebruik. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog werd de productie van wolfraam in mijnen die grotendeels in Brits bezit waren, zoals Panasqueira, een zaak van internationale controverse, omdat wolfraam een essentieel bestanddeel was voor voertuigbepantsering. Duitse agenten in de metaalbeurs van Lissabon dwongen een verviervoudiging van de prijs af in minder dan drie maanden van 1940 en verkregen van Novo Estado exclusiviteit voor exportvergunningen, ondanks het feit dat Groot-Brittannië zich beriep op de oude bondgenootschappen. Dit werd pas in 1943 gecompenseerd toen het oorlogsfortuin van Nazi-Duitsland afnam en Novo Estado de geallieerde strijdkrachten toestemming gaf marine- en luchtmachtbases op de Azoren te verhuren.

Tegen de voorstellen van Savannah is vastberaden verzet gerezen van de getroffen gemeenten en burgerboeren die een grimmige toekomst tegemoet zien waarin hun gemeenschapsgronden zullen worden verscheurd door dagbouw en de daarmee gepaard gaande vervuiling van flora en fauna. Maar hun David en Goliath campagnes hebben geen kans van slagen wanneer de regering onder zware druk staat van de EU en het IMF om (1) de leningen die na de financiële crisis van 2008 zijn verstrekt te verminderen en (2) de economieën van andere landen binnen de Unie te stimuleren. De miljardair-eigenaren van mega mijnbouwbedrijven zijn alleen geïnteresseerd in het verkrijgen van Portugese nationale bezittingen voor contant geld met behulp van een onverantwoordelijke koloniale strategie vergelijkbaar met die van het Romeinse Imperialisme en Nazi despotisme.

Het is echter nog niet te laat voor de regering om de controle terug te nemen door de structuur van de voorgestelde Li-exploitatie opnieuw te bekijken en een toezichthoudende instantie in het leven te roepen die ervoor zal zorgen dat de rijkdom die voortvloeit uit de geleidelijke, gedisciplineerde ontginning van grote natuurlijke rijkdommen, eerlijk wordt verdeeld.Een dergelijke instantie zou moeten worden samengesteld uit de huidige gemeentelijke grondeigenaren en hun gemeenten, het Instituto Geológico , de ministeries van milieu en economie en vertegenwoordigers van de geselecteerde mijnwerkers. Zij zou de volledige controle moeten hebben om (1) een geordend productietempo te eisen dat, ongeacht de kosten, de naleving van volledige anti-vervuilingsmaatregelen waarborgt (2) het landschap te saneren zonder het gebruik van stortplaatsen voor industrieel en huishoudelijk giftig afval (3) ervoor te zorgen dat de verkoop aan raffinaderijen tegen volledige marktprijzen plaatsvindt (4) ernaar te streven dat de verdere verkoop van geraffineerde legeringenbeperkt blijft tot de EU (5) de daaruit voortvloeiende winst ten goede komt aan de Portugese natie, zowel in economisch als in cultureel opzicht.

In wezen verdienen de nationale reserves van "wit goud" dezelfde regelgeving en bescherming als de goudstaven die zich in de kluizen van de Bank van Portugal bevinden.