Het was "een meesterwerk van clandestiene sabotage", vertelde een voormalig hooggeplaatste explosievenexpert van het Britse leger aan de BBC. "Bij structurele sloop plan je altijd een 'instortingsmechanisme' dat het gewicht van de structuur het meeste werk laat doen." Niet één, maar twee delen van de verkeersbrug belandden in het water.

Maar de explosie op de verkeersbrug zo precies plannen dat ze ook een trein met olietankers op de naastgelegen spoorbrug in brand stak en die ook sloot, is bijna wonderbaarlijk. Exacte timing en gecodeerde radiosignalen kunnen volstaan om het te verklaren, maar men kan de mogelijkheid van een zelfmoordelement in de aanval niet uitsluiten.

De spoorbrug en twee rijstroken van de verkeersbrug zijn al weer open, maar het psychologische effect van dit onverwachte Oekraïense succes zal de angst in Moskou en de groeiende overtuiging in Kiev dat Oekraïne op een onstuitbare weg is, versterken. De totale ineenstorting van het Russische leger lijkt nu voor beide partijen goed mogelijk.

Deze overtuiging kan al dan niet juist zijn, en aan Russische zijde zal het onvermijdelijk meer losse praatjes oproepen over het inzetten van "tactische" kernwapens. Maar achter het gebral zullen de meeste mensen die er in Rusland toe doen hun opties overwegen als Vladimir Poetin de macht verliest. Het echte zwaartepunt van de crisis verplaatst zich naar Moskou.

Poetin weigert nog steeds te aanvaarden dat zijn oorlog in Oekraïne verloren is. Zijn "gedeeltelijke" mobilisatie van ergens tussen de 300.000 en een miljoen reservisten (het exacte aantal is de enige geheime clausule in het mobilisatiedecreet) is misschien zijn laatste worp met de dobbelsteen, maar het toont zijn persoonlijke overtuiging dat de oorlog op de een of andere manier toch nog kan eindigen in een Russische militaire overwinning.

De meeste andere machtige spelers in de politieke elite, de zogenaamde "siloviki" (letterlijk "mensen van de macht"), zijn echter al tot de conclusie gekomen dat een Russische militaire overwinning in Oekraïne hoogst onwaarschijnlijk is en met de dag onwaarschijnlijker wordt. Het beste bewijs daarvoor is het recente gedrag van twee van Poetins sterkste aanhangers, Ramzan Kadyrov en Jevgeni Prigozjin.

Kadyrov, de Tsjetsjeense sterke man, stelde al vroeg in de oorlog zijn privéleger ter beschikking van Poetin. De meeste van zijn troepen zijn nu in Oost-Oekraïne, nog steeds in hun eigen eenheden. Maar Kadyrov zegt dat geen enkele Tsjetsjeen zal gehoorzamen aan de nieuwe militaire oproep, en zijn eenheden in Oekraïne (die veel dichter bij Moskou liggen dan bij Tsjetsjenië) hebben zich grotendeels teruggetrokken uit de gevechten.

Prigozhin werft nu vrijwilligers uit Russische gevangenissen voor zijn 'Wagner'-huurlingenleger. Zij zullen ongetwijfeld dienen als kanonnenvoer in de 'gehaktmolen'-oorlog in Oekraïne: hij moet de geldstroom op gang houden. Maar ook zijn meer ervaren en betrouwbare troepen zijn grotendeels gestopt met vechten, alsof hij ze spaart voor iets belangrijkers.

Dit betekent niet dat er een burgeroorlog komt in Rusland, of zelfs een staatsgreep die Poetin omverwerpt. Alle belangengroepen (inclusief de strijdkrachten) die de afgelopen twintig jaar rond Poetin hebben gedraaid, beseffen echter dat er wellicht verandering op komst is in Moskou. Zij passen hun posities aan om van de verandering te profiteren, of er in ieder geval in mee te gaan.

Het betekent niet eens dat Poetin gedoemd is. Als hij zijn rare historische obsessies kan laten varen en inziet dat de oorlog in Oekraïne onwinbaar is geworden, kan hij misschien nog het complexe web van gunsten en onuitgesproken bedreigingen repareren dat hem zo lang aan de macht heeft gehouden.

Het betekent wel dat het zwaartepunt van de politieke strijd om de toekomst van Rusland is verschoven van Oekraïne (wat nooit zin had) naar Moskou. Van nu af aan gaat het er niet om wie Kherson controleert, maar wie het Kremlin controleert.

Iedereen weet dat in de politiek perceptie de realiteit is. Minder mensen begrijpen dat in moderne "keuzeoorlogen" zoals de Russische invasie in Oekraïne, waar geen enkel vitaal nationaal belang van Rusland op het spel staat, de perceptie ook de realiteit overtroeft.

In theorie heeft Rusland nog enkele kaarten om uit te spelen - of in ieder geval zou het die hebben als er politieke steun voor de onderneming zou zijn. Er zijn nog steeds meer Russen dan Oekraïners, meer dan drie keer zoveel, en hun BBP is acht keer zo groot. God staat altijd aan de kant van de grotere bataljons.

Wat de oorlog in Russische ogen (en die van de meeste andere volkeren ook) "onwinbaar" maakt, is de perceptie die wordt gecreëerd door een reeks spectaculaire Oekraïense overwinningen. Dat is de drijvende kracht achter de groeiende machtsstrijd in Moskou, en vermindert het Russische belang in Oekraïne tot een niveau waarop een voor Oekraïne bevredigende uitkomst nu denkbaar is.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer