Goed. Ik zal het uitleggen. Mijn levenslange fascinatie voor Ierland is waarschijnlijk te wijten aan de eigenaardigheden van de geografie. We zitten hier in Noord-Wales niet ver van de oostkust van Ierland. Als de omstandigheden goed zijn, kunnen we de lichtvervuiling van Dublin zien die de hemel boven de Ierse Zee oranje kleurt, doordat duizenden straatlantaarns in de hoofdstad weerkaatsen op de wolkenbasis. Vanuit mijn huis in Wales is Ierland gemakkelijk te bereiken.

In de tijd van de analoge tv hadden we altijd een extra antenne die in westelijke richting wees naar de Kippure-zender van RTÉ, die hoog boven de gure, winderige toppen van de Wicklow Mountains uittorent. We ontvingen vaak betere tv-ontvangst van RTÉ dan van BBC en ITV, vooral in de zomermaanden. Signalen uit Kippure hadden geen last van de topografie - alleen van de open zee. Jarenlang kwamen de enige stereo-radio-uitzendingen die we op het schiereiland Llyn konden ontvangen uit Ierland.

De programma's van RTÉ werden zelfs afgedrukt in onze plaatselijke kranten uit Noord-Wales. Ik herinner me dat mijn vader op het platte dak van ons huis ging staan om zijn enige tv-antenne op Ierland te richten, zodat hij iets op RTÉ kon zien. De wind blies zijn ladder omver, waardoor hij vast kwam te zitten op het dak! Hij moest door het dakraam van de buren klimmen om weer naar beneden te komen! De 'buren' waren een vakantiehuisje, dus gelukkig voor hem was daar toen niemand.

Ik herinner me allerlei leuke tv-programma's op Telefis Éireann. Als kind was er Wanderly Wagon en Bosco. Later kwam Dempsey's Den met Zig & Zag en Justin Hoffman (de handelaarskalkoen met zijn Toyota Hiace busje!). Allemaal hilarische figuren die The Den deelden met 2-FM legende, Ian Dempsey.

Dan was er de Ierse soap Glenroe met Joe Lynch en Mick Lally die de hoofdrolspelers Dinny & Mylie Byrne speelden, afkomstig uit de voormalige RTÉ-serie Bracken en The Riordans. Glenroe, geschreven door Westley Burrows (uit het noorden van Ierland), was een geniale vondst. Het paste perfect in het Ierland van de jaren tachtig en richtte zich op de beproevingen van het leven op het Ierse platteland toen de grote agglomeraties van Dublin zich snel naar het zuiden uitbreidden en grote veranderingen teweegbrachten in het leven van degenen die niet veel gemeen hadden met de oprukkende grootstedelijke horden. Glenroe was een character-based soap, dus de verhaallijnen waren niet zo plot-driven als Dallas of EastEnders. Dit betekende dat de kwaliteit van de acteurs de sleutel was tot het grote succes van Glenroe.

Er wordt gezegd dat er geen seks was in Ierland voordat The Late-Late Show zijn weg vond naar de ether van Éireann. Dus Ierland heeft veel te danken aan Gaye Byrne?

Een grapje terzijde. Generaties zijn opgegroeid met "Gaybo" als presentator van RTÉ's langlopende praatprogramma met zijn onnavolgbare mix van actualiteiten, licht amusement en taboedoorbrekende momenten. Gaye's show was een must-see die de kijkcijfers op vrijdagavond domineerde en het Ierland dat we nu kennen en liefhebben mede vorm gaf. Ik kan me geen andere omroep bedenken die zoveel invloed op een natie heeft uitgeoefend.

Is het eerlijk om Gaye Byrne een omroepgenie te noemen? Hij was zeker een icoon. Ik denk dat 'genie' volstaat, want zodra die beroemde intro "TO WHOM IT MAY CONCERN - IT'S THE LATE-LATE SHOW" werd ingezet, kwam de Republiek Ierland samen als één grote gemeenschap. Iedereen kwam samen als één publiek. Misschien waren ze niet eensgezind als het om meningen ging, maar Ierland leek een hechte natie te zijn. De Montrose Studios in Dublin voelde elke vrijdagavond aan als een gemeenschapshuis. Een plek waar de aandacht van de hele natie vastberaden op gericht was. De show creëerde het verhaal in plaats van het schuchter te volgen. Op maandagochtend draaide het hele nationale debat om wat er in The Late-Late Show was besproken.

Door zijn werk op radio en televisie slaagde Gaye Byrne erin een vaak zeer conservatieve Ierse samenleving uit te dagen. Hij richtte zich niet alleen op de zonnige kant, maar onderzocht ook somberder aspecten van het Ierse leven. Gaye werd de meest bekende en kenmerkende stem in heel Ierland.

Bovenal was Gaye Byrne een volleerd entertainer. Een man die een stem gaf aan allen die het zwijgen was opgelegd of bang waren om hun stem te laten horen. Gaye was niet bang om de grootste problemen aan te pakken. Ik heb soms het gevoel dat alleen hij dit alles had kunnen doen met de mate van geloofwaardigheid die hij natuurlijk naar voren bracht. Politieke figuren zijn vaak te verdeeld en polariserend, terwijl Gaye juist het tegenovergestelde was. Hij was bijna de vader van de natie. Als Gaye er was, kwam alles goed.

Behalve het aanpakken van taboes was Byrne ook op zijn gemak bij het interviewen van internationale topsterren en beroemdheden. Hij nam zelfs de machtigste no-no's van live-televisie aan door jonge kinderen te interviewen tijdens zijn jaarlijkse 'Christmas Toy' editie van de Late-Late Show!


Credits: Twitter; Auteur: Paulblaney63;

Natuurlijk was de Late-Late niet alleen een platform voor de groten en de vaak minder goeden. Sommige van de beste uren van de show hadden gewone mensen. Mensen die een interessant verhaal te vertellen hadden. Zelden besproken onderwerpen zoals abortus, echtscheiding en zelfs seksuele identiteit kwamen vaak aan bod. Ja, er waren genoeg blunders en ongemakkelijke momenten, zoals toen Gaye Gerry Adams van Sinn Féin op het scherm geen hand wilde geven. Er was ook een lastig moment met Annie Murphy, die een kind had met bisschop Eamonn Casey.

Het is veilig om te zeggen dat Gay Byrne's ambtstermijn ons door de gouden eeuw van TV en radio leidde. Terwijl Ierland worstelde met sociale en politieke veranderingen, had Gaye het vermogen om te voorspellen wat de volgende politieke, sociale of culturele kwesties zouden worden. Hij had wat nodig was om ze op de voorgrond van het publieke debat te brengen. De controverses die daaruit voortvloeiden leken hem niet te deren. Ik vermoed dat hij er zelfs tot op zekere hoogte van genoot.

In tegenstelling tot sommige andere interviewers was Gaye Byrne geneigd om te luisteren. Hij liet zijn gasten aan het woord en creëerde een gemoedelijke sfeer waarin de beste verhalen letterlijk naar boven kwamen. Soms, zoals bij enkele optredens van Sinéad O'Connor, brachten de verhalen Gaye diep in beroering. Je kon zien hoe hij bijna een persoonlijke verantwoordelijkheid voor haar voelde, omdat hij tenslotte een rol had gespeeld in het opbouwen van haar carrière. Gaye bezat zowel intellect als empathie. Zijn intelligentie was onovertroffen terwijl hij de meest delicate en vaak controversiële onderwerpen zorgvuldig en gevoelig benaderde. Zijn unieke stijl onderscheidde hem van alle andere omroepen.

Gaye presenteerde The Late-Late Show van 1962 tot 1999, een van de langste chat shows ter wereld. Naast de Late-Late show had hij ook een dagelijkse radioshow en presenteerde hij de jaarlijkse The Rose of Tralee verkiezing, Ireland's Who Wants to be a Millionaire en ondervroeg hij vooraanstaande mensen over de zin van het leven, waarbij hij ooit een zeer openhartig antwoord kreeg over Stephen Fry's kijk op God!

Byrne's talenten werden versterkt door zijn blijvende vriendelijkheid. Hij mengde gekheid met controverse. Hij vroeg eens aan een deelneemster welke kleur nachtpon ze droeg op de avond van haar huwelijksreis. Ze had er geen gedragen, antwoordde ze!

Author

Douglas Hughes is a UK-based writer producing general interest articles ranging from travel pieces to classic motoring. 

Douglas Hughes